Wybierając się na wycieczkę w terenie, kierujemy się zwykle na oznaczone szlaki. W ten sposób łatwiej jest znaleźć drogę i dojść do wyznaczonego celu. Dlatego, zanim rozpocznie się przygodę z wędrówkami pieszymi, jazdą na rowerze w terenie czy narciarskimi wypadami na biegówkach i skiturach, warto poznać oznaczenia, które spotkamy na swojej drodze.
Słysząc słowo „szlak turystyczny”, zwykle jako pierwszy przychodzi nam do głowy szlak pieszy i do tego w górach. To niemal automatyczne skojarzenie. Jest ono oczywiście poprawne, ale w terenie natknąć się możemy także na znaki innych szlaków turystycznych. Warto wiedzieć, jak je odróżnić od siebie, żeby nie pomylić oznaczeń.
Najbardziej rozpowszechnione są oczywiście szlaki piesze. Oznaczone są dwoma białymi paskami i umieszczonym między nimi paskiem kolorowym. W przypadku szlaków pieszych wyróżniamy szlaki czerwone, niebieskie, zielone, żółte i czarne. Do wędrówek pieszych przeznaczone są też ścieżki turystyczne, edukacyjne czy przyrodnicze, które oznacza się kwadratem przedzielonym po przekątnej na dwa trójkąty. Dolny jest biały, górny zaś oznaczony kolorem. Ścieżki prowadzi się zwykle do lokalnych atrakcji turystycznych. Za oznakowanie szlaków pieszych odpowiada Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, ścieżki zaś mogą wytyczać gminy, nadleśnictwa, lokalne grupy działania oraz inne podmioty zajmujące się turystyką na danym terenie.
Bardzo podobne oznaczenia do szlaków pieszych mają szlaki narciarskie. Tyle tylko, że zamiast skrajnych białych pasków zobaczymy paski pomarańczowe. Dzięki temu są one lepiej widoczne zimą. Szlaki narciarskie mogą mieć kolor zielony, niebieski, czerwony i czarny.
W ostatnich latach pojawia się też coraz więcej szlaków rowerowych. Można je łatwo rozpoznać, ponieważ na oznaczeniu na białym tle namalowany jest rower. Pod nim znajduje się pasek oznaczający kolor szlaku. Szlaki rowerowe mają 5 kolorów, analogicznie do szlaków pieszych. Najwięcej trudności sprawia zwykle oznaczenie składające się z kropki, zwykle pomarańczowej namalowanej na białym tle. Oznacza ona szlak konny.
Pytanie, czy kolory szlaków oznaczają trudność, pojawia się bardzo często u początkujących turystów. I można powiedzieć, że odpowiedź jest nieco pokrętna. A brzmi ona, „to zależy”. Od czego? Od rodzaju szlaków. W przypadku szlaków pieszych, ścieżek turystycznych oraz szlaków rowerowych kolory szlaków w górach i na nizinach nie oznaczają stopnia trudności. Kolory związane są z przyjętą przez PTTK systematyką dotyczącą rodzaju szlaków i ich podziału. I tak:
Inaczej jest przy szlakach narciarskich, gdzie kolor oznacza trudność. Wyróżniamy tu szlaki
Na szlakach pieszych oprócz samych znaków umieszczanych nie rzadziej niż co 200 m możemy też zobaczyć inne oznakowania. Początek szlaku oznaczany jest kropką w jego kolorze i w białej otoczce. Jeśli szlak będzie skręcał, zostanie to zasygnalizowane znakiem ze skrętem namalowanym pod kątem 90 lub 135 stopni. Na samym skręcie zobaczymy wówczas strzałkę. Miejsca trudne orientacyjnie oznaczane są ostrzegawczym wykrzyknikiem. Na szlaku możemy też zobaczyć drogowskazy prowadzące do jakiejś atrakcji, źródła czy schroniska.
Oprócz samego znakowania na szlakach umieszczane są tablice informacyjne i drogowskazy z informacją o kolejnych punktach docelowych. W Polsce na tabliczkach umieszcza się odległości podane w czasach przejścia. Warto pamiętać, że są one liczone dla przeciętnego turysty, poruszającego się z prędkością ok. 3 km/h i nie uwzględniają postojów. Dlatego trzeba je traktować orientacyjnie i zawsze zakładać nieco więcej czasu na dojście.
